amanda mckittrick ros

Irene Iddesleigh

vertaling en nawoord Robbert-jan henkes
2023 / 160 pagina’s / isbn 978 94 93186 83 5 / € 26,90 

Met haar eerste boek, Irene Iddesleigh uit 1897, brak Amanda McKittrick Ros meteen door tot de rangen der grote Ierse schrijvers. De Engelse criticus Barry Pain riep het uit tot het Boek van de Eeuw. Niet omdat het zo goed was, maar omdat het zo onwaarschijnlijk slecht was. Met haar alomtegenwoordige alliteratiedrift, haar maniakale voorkeur voor het verkeerde woord op de verkeerde plaats, haar anakoloeten, haar soms onbegrijpelijk kronkelige syntax, maar vooral vanwege de dodelijke ernst waarmee ze schreef, de rotsvaste overtuiging dat het mooi was en allerminst grappig, is ze in kleine kring bekend komen te staan als Slechtste Schrijver Aller Tijden.

Het slechtste boek uit de wereldliteratuur?
Het Nederlands Letterenfonds besloot in elk geval de vertaler geen werkbeurs te verstrekken voor de vertaling van Irene Iddesleigh. Ik denk dat je de wereldliteratuur alleen kunt definiëren als je ook de ondergrens definieert. En wat voor een ondergrens!
Onderstaand een deel van het nawoord van Robbert-Jan Henkes ter verduidelijking:

Amanda Ros is onnavolgbaar onvergelijkelijk. Zelf heeft ze nooit geweten dat ze onweerstaanbaar grappig schreef. En als ze het misschien vermoedde, heeft ze er nooit op ingespeeld en het altijd bestreden. ‘Ik verwacht dat ik over duizend jaar nog gelezen word,’ beweerde ze en ze meende het. Ze is de heilige onschuld in een wereld die, bij haar vergeleken, stakkerig wijs, cynisch en verdorven is. Ze is een Sinte-Onnozelheid die door haar bestaan alleen al het schaamrood op de kaken der literatoren jaagt, de schrijvers die losgeslagen van hun innerlijke anker zich laten verleiden door de leugenachtige stem der rede.

Alle literatuur is met haar vergeleken al te overdacht, bewust, intellectueel, en daarmee gevoelloos. Amanda Ros is de witte olifant in hun biedermeierse porseleinkast. Een oprechte clown. Een kind dat niet weet wat ze doet. Zij leeft en de rest is zo schraal als de dood. Wat je ook over haar leest, het is vervuld van stomme verbijstering. Ze is de categorie die in geen categorie past, de paradox in de formele pennenkunde. Ondefinieerbaar. Waar je haar ook wilt plaatsen, ze stijgt erbovenuit. Ze bewijst dat schoonheid – net als humor – in the eye of the beholder is. 

Links | amanda mckittrick ros